Theaters hebben weer net zoveel bezoekers als voor de coronacrisis
Illustratie: Fadi Nadrous
ONDERZOEK | De bezoekersaantallen van theaters zijn bijna weer terug op het niveau van voor de coronacrisis. Toch zijn de opbrengsten omlaag gegaan. De kosten zijn voor theaters namelijk harder gestegen dan de subsidies die zij ontvangen. Dat stelt de Boekmanstichting vast in hun jaarrapportage over de cultuursector in 2023.
Cultuurmonitor 2023
De jaarlijkse Cultuurmonitor van de Boekmanstichting is nu online te lezen. Daarin vind je informatie over hoe het ervoor staat in de cultuursector. De volledige jaarrapportage van 2023 kun je hier lezen. Het rapport is opgedeeld in subthema’s en sectoren. Daarbij is dans ondergebracht onder ‘Theater’, wat verwijst naar alle ‘scenische podiumkunsten’ (dans, opera, muziektheater, cabaret, kleinkunst, toneel). Sommige van de gegevens gaan over de algehele podiumkunsten, waar muziek ook onder valt. Het is namelijk niet altijd mogelijk om onderzoeksgegevens helemaal uit te splitsen per kunstvorm. Hier vind je een samenvatting van alle thema’s in de cultuursector als geheel.
Meer theaterbezoeken
Een van de uitkomsten dit jaar is dat de bezoekersaantallen weer bijna net zo hoog zijn als vóór de coronacrisis. Bijna negen op de tien mensen bezocht in 2022 één of meerdere culturele activiteiten. Dit getal is bijna hetzelfde als in 2019, vóór de coronamaatregelen. Maar die bezoekers zijn niet gelijk verdeeld. Dat was voor de coronacrisis ook al zo. Nog geen kwart van de mensen boven de zes jaar bezocht in 2022 een toneelvoorstelling. En ‘dans en beweging’ staat met in totaal 696.000 bezoeken in 2022 onderaan alle podiumkunsten. Toch is dat een mooie comeback, want in 2021 - tijdens de coronacrisis - waren het maar 177.000 bezoeken.
De Kosten stijgen
Het lijkt dus goed te gaan met de theaters. Toch gaan hun opbrengsten achteruit. Dat komt omdat allerlei kosten zijn gestegen, terwijl de subsidies maar een klein beetje (4%) omhoog zijn gegaan. Kosten zoals huisvesting en energie zijn véél meer gestegen dan dat. Zo gingen de huurprijzen of hypotheeklasten voor veel theaters tussen 2021 en 2022 met 13% omhoog. Voor de energierekening was dat wel 42%. Ook personeel werd duurder (3%), vooral vanwege de strengere eisen voor fair pay. Daardoor worden voorstellingen ook duurder om in te kopen (62%). En dat zorgt er dan weer voor dat de grotere gezelschappen minder vaak afreizen naar kleinere lokale theaters.
Om ook mensen in kleinere steden van kunst en cultuur te laten genieten, adviseerde de Raad voor Cultuur om subsidies vanaf 2029 eerlijker te verdelen over verschillende regio’s. En over verschillende kunstvormen en stijlen. Ook willen ze van de strakke scheidingen tussen disciplines af. Want die maken het voor interdisciplinaire makers moeilijk om subsidie aan te vragen.
Zorgen over de toekomst
Er zijn nog meer redenen voor de podiumkunsten om zich zorgen te maken. Zoals de btw-verhoging die de nieuwe regering heeft aangekondigd. Daardoor worden kaartjes duurder en dit zou bezoekersaantallen weer omlaag kunnen brengen. Een ander probleem dat aan bod komt in de cultuurmonitor is diversiteit en inclusie. Het verschilt nog te veel per theater hoe hard hieraan wordt gewerkt. Dat geldt ook voor grensoverschrijdend gedrag. Het besef daarvan is toegenomen, maar de concrete plannen lopen nog achter.
Boekmanstichting
Het rapport is opgesteld door de Boekmanstichting. Dat is een onafhankelijk kenniscentrum op het gebied van kunst, cultuur en beleid. Zij brengen elk jaar in kaart hoe het gaat met de cultuursector. Daarvoor gebruiken ze cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek en andere openbare informatie. Maar ze gaan ook in gesprek met het werkveld om te kijken wat er speelt. Een deel van de gebruikte cijfers gaat over 2022, omdat er naar die thema’s (nog) geen onderzoek is gedaan in 2023. Of omdat de uitkomsten daarvan nog niet bekend zijn, want het verzamelen en analyseren van gegevens kan veel tijd kosten.
Bronnen
Boekmanstichting. (2024, 7 mei). Het publiek komt terug, maar zorgen blijven: Jaarrapportage 2023 van de Cultuurmonitor. Geraadpleegd op 4 juni 2024.
Cultuurmonitor. (2024, 22 april). Domein: Theater. Geraadpleegd op 4 juni 2024.
Cultuurmonitor. Jaarrapportage 2023. Geraadpleegd op 4 juni 2024.
Geelen, I. (2024, 31 januari). De Raad voor Cultuur vindt dat toegang tot cultuur eerlijker verdeeld moet worden. Dansers.nu. Geraadpleegd op 4 juni 2024.