Lach, huil, schreeuw, frons: dit boek bespreekt het choreograferen van gezichtsuitdrukkingen
POPCULTUUR | Hoeveel aandacht besteed jij aan je gezichtsuitdrukking als je danst? Volgens de auteur van Facial Choreographies zijn gezichtsuitdrukkingen tijdens het dansen een vak apart, die een belangrijke laag toevoegen aan je choreografie. Door optredens van artiesten als Michael Jackson en Maddie Ziegler te analyseren, beschrijft danswetenschapper en B-Girl Sherril Dodds de vele rollen die het gezicht kan spelen.
Facial choreographies
Veel mensen denken dat gezichtsuitdrukkingen tijdens het dansen vooral horen bij specifieke stijlen, zoals musicaldans. Sommigen vinden het overdreven theatraal, anderen houden ervan. In veel abstracte moderne choreografieën wordt het gezicht juist helemaal niet ‘geregisseerd’. Daar zijn gezichtsuitdrukkingen meer een toevallig gevolg van de beweging. Of moeten ze juist onder controle worden gehouden. Het boek Facial Choreographies laat zien dat gezichtsuitdrukkingen in dans veel genuanceerder liggen. En dat je gezicht een belangrijk onderdeel is van de choreografie.
In het boek analyseert B-Girl en danswetenschapper Sherril Dodds de rol van het gezicht in populaire dansstijlen. Dat doet ze door te kijken naar Michael Jackson, Maddie Ziegler (bekend van Dance Moms en de clips van zangeres Sia) en hiphop battles. In elk hoofdstuk vergelijkt ze die drie met elkaar en koppelt hun werk aan theorie. De hoofdstukken zijn ingedeeld volgens gezichtsuitdrukkingen: SMILE, LOOK, FROWN, CRY, SCREAM en LAUGH.
Gezicht en maatschappij
Sherril verbindt haar observaties met theorie, bijvoorbeeld over cultuur en feminisme. Want je gezicht duidt niet alleen expressie aan, maar ook bijvoorbeeld ras en gender. En hoe we gezichtsuitdrukkingen lezen heeft alles te maken met onze cultuur én met hoe we ‘de ander’ zien.
Zo laat Sherril zien hoe kijken en bekeken worden een belangrijke rol spelen in de positie van zwarte vrouwen in de hiphop scene. En hoe jonge vrouwen als Maddie Ziegler getraind worden om te glimlachen. Voor een hogere entertainment waarde, maar ook om negatievere ervaringen en gevoelens te verbergen. Dat geldt ook voor de jonge Michael Jackson, die door de racistische entertainment industrie leerde om zijn gezichtsuitdrukking ‘op te poetsen’ zodat die beter paste binnen de witte norm.
Het boek gaat ook in op maatschappelijke discussies. Zoals de ophef over Sia’s videoclip Big Girls Cry, waarin de jonge Maddie Ziegler huilend te zien is. Is dit vooral een mooie emotionele performance, of zet het meisjes neer als huilende baby’s? En waarom is het voor Sia zo belangrijk om haar eigen gezicht te verbergen achter dat van een mooi jong meisje? Wordt dat beter ontvangen dan haar eigen gezicht? Wat zegt dat over de muziekindustrie? Is het wel ethisch een jong meisje zo’n emotionele performance te laten doen?
Wat het boek uiteindelijk vooral laat zien is dat het gezicht een grote bron kan zijn van creativiteit, expressie en identiteit in populaire hedendaagse dansvorming. Eén die niet moet worden onderschat! En dat je door ook je gezicht bewust te choreograferen, belangrijke lagen kunt toevoegen aan je dans. Of jezelf juist kunt tegenspreken.
Over de auteur: Sherril Dodds
Dr. Sherril Dodds is programmacoördinator van het Institute of Dance Scholarship aan het Boyer College of Music and Dance in Philadelphia (Verenigde Staten). Daarvoor gaf ze les en was ze opleidingshoofd van de faculteit Dans, Film en Theater en directeur van Postgraduate Research aan de University of Surrey (Verenigd Koninkrijk). Sherril is lid geweest van verschillende commissies, adviesraden en bestuursraden op het gebied van danswetenschap, waaronder de Dance Studies Association.
Sherril is ook een van de oprichters van de Verenigd Koninkrijk-tak van de onderzoeksgroep PoPMOVES. Dat is een internationale onderzoeksgroep op het gebied van populaire (volks)dansen zoals hiphop. Popular in het Engels staat voor ‘van het volk’, waarmee wordt bedoeld dat het gaat om niet-academische of niet-institutionele stijlen. Dus stijlen die niet door een school worden gedefinieerd, maar die bijvoorbeeld ontstaan vanaf de straat, de woonkamer of uit traditionele ceremonies.
Tot slot is Sherril ook nog een actieve B-Girl in de breaking scene van Philadelphia!
Bronnen
Boyer College of Music and Dance. (z.d.). Sherril Dodds. Geraadpleegd op 28 mei 2024.
Oxford Academic. (2023). Facial Choreographies. [chapter summaries]. Geraadpleegd op 28 mei 2024.
Oxford University Press. (2023). Facial Choreographies: Performing the Face in Popular Dance. Geraadpleegd op 28 mei 2024.
PoP Moves. (z.d.). Geraadpleegd op 28 mei 2024.